Irak’ın Erbil iline bağlı Şemamek Ovası’nda yer alan “Tell Matrab” bölgesinde yürütülen dördüncü kazı çalışmalarında Kürt-Amerikalı ortak bir arkeoloji ekibi, 6000 yıldan daha eskiye dayanan çok sayıda önemli tarihi eser keşfetti.

Proje, Erbil Antik Eserler ve Kültürel Miras Müdürlüğü ile Amerika’daki Bryn Mawr Üniversitesi iş birliğiyle yürütülüyor. Söz konusu arkeolojik keşif, Mezopotamya’daki köy toplumlarının iki önemli tarihsel dönemde yaşam sürdüğünü ortaya koyuyor: Geç Kalkolitik Dönem (Bakırtaş Çağı) ve Helenistik Dönem.

Kazı çalışmaları şu anda bölgedeki dört farklı noktada, yani dört küçük tepecikte sürdürülüyor. Höyüğün yüzölçümü yaklaşık 3 hektar. Proje 2022 yılında başladı ve şimdiye dek dört kazı sezonu boyunca çalışmalar devam etti.

Erbil Antik Eserler ve Kültürel Miras Müdürlüğü temsilcisi Ali Bani Şari, Tell Matrāb’ın önemli bir arkeolojik alan olduğunu ve Irak ile Kürdistan Bölgesi’nin arkeolojik haritasında kayıtlı bulunduğunu belirtti.

Kazılar sırasında altı odalı bir yapının kalıntılarına ulaşıldığını açıklayan Şari, bu odalardan birinin mutfak olarak kullanıldığını, ayrıca büyük bir yapı iskeletine rastlandığını ve bunun muhtemelen büyük bir saray olduğunu ifade etti.

Projenin direktörü Profesör Rocco Palermo ise ekibin iki temel tarihsel dönem üzerinde yoğunlaştığını belirtti: Taş Devri ve Helenistik Dönem.

Palermo şöyle dedi: “Küçük köy topluluklarının uygarlıkların doğuşu ve imparatorlukların yükselişi gibi büyük değişimlere nasıl karşılık verdiğini anlamaya çalışıyoruz.”

Bu yılki en dikkat çekici keşiflerden birinin, taş devrine ait bir yerleşimin aniden terk edilmesi olduğunu vurgulayan Palermo, bölgede şiddet veya yangın izine rastlanmadığını, bu nedenle bir depremin söz konusu olabileceğini söyledi. Çünkü çok sayıda sağlam tarihi eşya, testi ve günlük aletler eksiksiz biçimde gün yüzüne çıkarıldı. Bu da o dönemdeki yaşam tarzına dair nadir ve net bir tablo sunuyor.

Ekip, çalışmalarında yoğun jeofiziksel taramalar gibi modern tekniklerden de yararlanıyor. Bu sayede, gelecek kazı sezonları için yer altındaki umut vadeden alanlar belirleniyor. Dördüncü sezonun sona ermesiyle birlikte ekip, gelecek yıl daha uzun bir sezonla taş devri yerleşiminde araştırmalarını genişletmeyi hedefliyor.