Yüce Dini Merceiyet ile Iraklı aşiretler arasındaki ilişki, sınırlı, bireysel nitelikte veya geçici olan diğer tüm ilişkilerden farklı, tarih boyunca uzanan, bugün de gelecekte de olan varoluşsal bir kader ilişkisidir. Bu ilişkinin derinliğini anlamak için birkaç ekseni ele almak gerekiyor.

Niçin içtihat?

İslami bakış açısında içtihad son derece önemli bir yere sahiptir. Bu, müçtehidin arzu edilen ve beklenen İslam hükümlerinin detaylarına dair derinlemesine inceleme yapmasına dayanan önemli görevlerden biridir. Bu nedenle, ictihad seviyesine ulaşamamış olan Müslüman toplulukların ibadet, muamele, eğitim, ahlak, adet ve milliyet alanlarındaki yaşam düzenlemelerine liderlik etmek ve yardımcı olmak için, Kuran-ı Kerîm ve Hadis-i Şeriflere dayanan fetvaların yayınlanması gerekmektedir. Bu, Müslümanlar için doğru bir yol çizer.

Niçin taklid mercii?

Bu eksen, ictihad ekseni ile doğrudan bağlantılıdır. Çünkü bazı insanların ictihadda bulunması, topluluk için yeterlidir. İslam hukuku konularının detaylarına daha hakim olduğundan bu toplulukların müçtehidi taklid etmesi gerekmektedir. Bundan dolayı Müslüman toplumlar dediğimiz gibi hayatın tüm detaylarında dini merceiyete dayanmaktadır. (Irak’ta) toplumun temel yapı taşlarından olan aşiretlerin, kendilerine dini dersler verecek, rehberlik edecek ve semavî kanunlarda yol gösterecek birine çok ihtiyaç duydukları açıktır.

Niçin rol model?

Hem bireyler hem de toplum, her zaman ve her yerde bir rol modele ihtiyaç duymaktadır. Bu, insan doğasında kök salmış bir özelliktir. Bu nedenle, İslam toplumunda tarih boyunca, başta sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.a) ve pâk İmamlar (a.s.) olmak üzere dini merciler gibi topluma örnek olan taklid mercileri bulunmuştur. İşte bundan dolayı Merce-i Âla Ayetullah Seyyid Ali es-Sistani’nin 2003'ten sonraki dönemde kabileleri, aşiretleri ve toplumun çeşitli kesimlerini parçalamaya yönelik fitne seslerini bastırmak başta olmak üzere birçok sorunun çözümünde etkili olmuştur.

Niçin itaat?

Bir rol modelin varlığı gerekli olduğuna göre bu önderi dinleyen, itaat eden ve takip eden birilerinin de olması gerekir. Bu hususta Irak tarihindeki çeşitli dönemlerde cihad çağrılarına verdikleri yanıtlarla Iraklı aşiretler itaatlerini kanıtlamıştır.

2014 yılında Irak topraklarını işgal eden IŞİD varlığına karşı kazanılan zaferde, genci ve yaşlısıyla büyük rol oynayan aşiretlerin cesareti, zafere hevesli ve şehitlik peşindeki canlarını feda etmeleri herkesi şaşkına çevirmişti. Seyyid Sistani’nin savunma fetvasına icabet edenlerin gösterdikleri fedakarlık sayesinde Irak’ta herkes vatanının çatısı altında güvenle yaşıyor.

Yazı: Fadıl eş-Şerifi

Çeviri: Merve Soydaş Gök